Wilkołaska cegielnia
2025-05-17 17:16:47
Wilkołaz w czasach zarazy
2025-05-04 13:22:52
W stronę wieczności - obrzędy pogrzebowe dawnego Wilkołaza
2025-04-28 12:34:25
Chałupy Wilkołaza Drugiego, cz. 2
2025-02-16 13:05:26Front 1944
Relacje z wojny w Ukrainie pokazujące ogromne zniszczenia spowodowane barbarzyńskim działaniem rosyjskiego najeźdźcy są wstrząsające. Trudno przyjąć do świadomości, że takie rzeczy dzieją się dzisiaj tuż za naszą granicą. Chwieje się przeświadczenie, że dzisiejsze pokolenia - naszych rodziców, moje, naszych dzieci - nie doświadczą okropieństw wojny, która była udziałem naszych bliskich przodków.
W tym roku mija 78 lat od wydarzeń z lipca 1944 roku kiedy wycofująca się armia niemiecka toczyła w Wilkołazie walki z kroczącą na zachód 3 Armią Gwardii z I Frontu Ukraińskiego Armii Radzieckiej. Wojska radzieckie zajęły Kraśnik 27-28 lipca, więc bitwa w Wilkołazie toczyła się tuż przed tymi wydarzeniami.
Misje święte A.D. 1937
Zwyczajowo raz na dziesięć lat w parafiach odbywają się misje święte. Za każdym razem jest to ważne wydarzenie w życiu lokalnej społeczności. Często są upamiętniane krzyżami misyjnymi stawianymi w pobliżu świątyni, kilka takich krzyży stało przy wilkołaskim kościele. Niestety z po wielu latach były w coraz gorszym stanie i obecnie tych najstarszych nie zobaczymy w obrębie murów. W czasie misji w jubileuszowym roku 2000 każda rodzina otrzymała krzyżyk wykonany z drewna pochodzącego z dawnych krzyży misyjnych. To piękny pomysł zachowania tych historycznych symboli ważnych dla wilkołaziaków wydarzeń.
W czasach międzywojennych misje miały miejsce w 1918, 1923 i 1937 roku. Te ostatnie są bardzo dobrze udokumentowane zarówno opisem jak i fotografiami.
W Wiadomościach Diecezjalnych Lubelskich (R. 19, nr 4 (1937), s. 153) znajduje się relacja z tych rekolekcji misyjnych. Były prowadzone przez ojców redemptorystów z Zamościa: o. Marcina Nuckowskiego, o. Ryszarda Vettera i o. Józefa Hermana (wszyscy trzej na zdjęciu poniżej przy wejściu na plebanię).
Przebudowa wiaduktów
Wilkołaz i Paryż - hmmm… czy mają ze sobą coś wspólnego? ;) Paryż ma swoją wieżę Eiffla, a Wilkołaz wiadukt kolejowy. Obie budowle są stalowe i stanowią najbardziej charakterystyczne elementy obu miejsc. No dobrze, może to karkołomne, ale tak mi się skojarzyło.
Teraz poważnie. Od niemal stu lat wiadukty nad drogą lubelską i urzędowską są znakiem rozpoznawczym Wilkołaza. Zostały zbudowane w wyniku prostowania linii kolejowej Lublin-Rozwadów w 1927 roku. Pierwotny wiadukt nad szosą lubelską przetrwał 66 lat. Nie spełniał już wymogów coraz większego natężenia i jakości ruchu samochodowego, zwłaszcza ciężarowego.
Wilkołaskie młyny
Trudno sobie wyobrazić współczesną nawet wieś bez młyna, co dopiero wieś sprzed pięćdziesięciu czy stu lat. Miejscowości położone nad rzekami posiadały młyny wodne - jak np. Zakrzówek, a w tych gdzie odpowiedniej rzeki nie było królowały młyny napędzane siłą wiatru. Jedne i drugie wymagały odpowiedniego doboru miejsca, gdzie taki młyn mógł działać. Elektryfikacja wyeliminowała ten problem i w zasadzie można było budować młyny gdziekolwiek.
Gdzie znajdowały się młyny w Wilkołazie? Wskazówek udzielają historyczne mapy. Na mapie kwatermistrzowskiej z 1843 r. oznaczono młyn wodny w Wilkołazie II u ujścia wąwozu (dawna nazwa tego miejsca to Kał) oraz drugi w Zalesiu na Urzędówce.
Błogosławiony kardynał Wyszyński w Wilkołazie
12 września 2021 roku w Świątyni Opatrzności Bożej w Wilanowie odbyła się beatyfikacja kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz matki Elżbiety Czackiej. Postaci Prymasa Tysiąclecia nie trzeba przedstawiać, ale mało kto wie, że kardynał odwiedził Wilkołaz w ramach wizytacji biskupiej 9 czerwca 1948 roku.
Była to zwykła wizytacja biskupia w czasie trwającej od 1946 do 1948 roku posługi biskupiej Stefana Wyszyńskiego w Lublinie. Zwykła i niezwykła, ponieważ to pierwsza po wojnie wizytacja w podlubelskich parafiach. Dla mieszkańców to wyjątkowa uroczystość i święto.
Czytaj więcej: Błogosławiony kardynał Wyszyński w Wilkołazie
Pociągiem do Zakrzówka
Linia kolejowa Lublin-Rozwadów ma niezwykle ciekawą i burzliwą historię zasługującą na odrębny artykuł lub nawet serię artykułów. Jest jednak jeden mało znany poboczny epizod z nią związany. Poboczny w sensie dosłownym, bo chodzi o bocznicę tej linii wiodącą do Cukrowni Zakrzówek.
Pierwotny przebieg torów kolejowych na terenie Wilkołaza był zupełnie inny niż obecnie. Nie wdając się w szczegóły jadąc od strony Lublina linia odbijała w Leśniczówce na wschód w kierunku Kiełczewic i pierwszym przystankiem był Wilkołaz-Borkowizna, nastepnie przez pola docierała do przystanku Wilkołaz Górny, żeby w końcu dotrzeć do stacji Wilkołaz w obecnym jej miejscu.
Piński Apostoł
Rok 1938 był dla polskich katolików szczególny. 17 kwietnia papież Pius XI kanonizował ks. Andrzeja Bobolę - pierwszego od 1767 roku Polaka wyniesionego na ołtarze. W tym roku do ojczyzny wróciły jego relikwie odzyskane w 1923 roku z rąk sowieckich przez Misję Papieską Niesienia Pomocy Głodującej Rosji.
Przygotowania polskiego kościoła do tego wydarzenia, a potem popularyzacja świętego wśród wiernych zdominowały ten rok. Jak pisze Henryka Kramarz w pracy Św. Andrzej Bobola na łamach prasy polskiej w 1938 roku:
Ferie, ferie
Zima nas nie rozpieszcza już od wielu lat, ale kiedyś święta czy ferie bez śniegu były nie do pomyślenia.
Sanki na "górce u Leziaka", łyżwy na zamarzniętej rzeczce czy hokej na lodzie, bez łyżew ale na butach, z kijami z leszczyny i czymkolwiek w roli krążka - można tak było spędzić całe dnie. Tylko mama niekoniecznie zadowolona z przemoczonych ubrań. Myślę, że wielu rodziców marzy o tym, żeby w ten sposób ich dzieci chciały spędzać czas zamiast wlepiać nos w telefon lub komputer.
W galerii, w dziale "Życie codzienne" kilka fotografii Jana Żytka głównie z lat 40., zapraszam do oglądania.
Komu bije dzwon
Dźwięk kościelnych dzwonów niezmiennie towarzyszy każdemu pokoleniu wyznaczając rytm dnia, tygodnia, roku, obwieszczając ważne wydarzenia nie tylko dla Kościoła ale i każdego z nas. Mam nadzieję, że o historii wilkołaskich dzwonów powstanie kiedyś osobny artykuł, tym razem jednak parę słów o dzwonnicach.
Na pewno starsi mieszkańcy pamiętają, że w miejscu obecnego wejścia w obręb murów kościelnych od strony parkingu znajdowała się drewniana dzwonnica. Jeszcze jako dzieci z błoni lubiliśmy się bawić wśród wielkiej drewnianej konstrukcji lub patrzeć jak dorośli mężczyźni byli podrywani w powietrze pasami do rozbujania dzwonów.
Wilkołaskie Herody
Coraz rzadziej spotykamy się z piękną tradycją kolędowania. W dawnych czasach dbali o nią dorośli i wymagało to dużego zaangażowania.
Józef Cagara w swojej książce "Wilkołaz w I połowie XX wieku" tak opisuje ten zwyczaj:
Nowa galeria zdjęć
Zapraszam do nowej galerii zdjęć, która będzie sukcesywnie wypełniana archiwalnymi i współczesnymi zdjęciami związanymi z Wilkołazem. Jednocześnie zapraszam na stronę Facebooka Okruchów Historii - tam najszybciej dowiecie się o nowych artykułach i zdjęciach.
Wilkołaz 1944 - aneks
W artykule Wilkołaz 1944 - zdjęcia lotnicze napisałem, że „wieś wygląda na nienaruszoną przechodzącym frontem”. Nie jest to prawdą.
Dzięki uprzejmości pana Andrzeja Łysakowskiego miałem przyjemność zapoznać się z pracą Józefa Cagara „Wilkołaz w I połowie XX wieku”. Autor pochodził z Wilkołaza I, urodził się w 1919 roku i mieszkał w rodzinnej wsi do 1944 roku. Późniejsze koleje losu rzuciły go na drugi koniec Polski, na Ziemie Odzyskane. Nigdy nie zapomniał o swoich korzeniach i żywo interesował się sprawami Wilkołaza. Zmarł 10 lipca 2018 roku. Jego praca obejmuje subiektywne spojrzenie na społeczność wilkołaską, kulturę i zwyczaje początku wieku. Jest bezcennym świadectwem członka tej społeczności wspartym wspomnieniami jego rodziców i dziadków. Na pewno będę wracał do tej pracy w kolejnych odsłonach przedstawiając jej treść.
Więcej artykułów…
Strona 3 z 5