Teściowa w worku wilkom na pożarcie
2025-01-05 11:39:02
Historia pewnego zdjęcia
2024-12-16 14:22:09
Pomysł pacyfikacji Wilkołaza w 1940 roku
2024-12-16 14:08:17
Pacyfikacja podkraśnickich wsi 2 lutego 1944
2024-12-16 13:49:56Teściowa w worku wilkom na pożarcie
czyli niezwykły sposób zięcia na poskromienie złośnicy
Lubicie wilkołaskie historie kryminalne? Ja też. No to dzisiaj jedna z ciekawszych, a na pewno najzabawniejszych (choć nie dla bohaterki).
Działo się w Wilkołazie w 1926 roku, chłodną porą roku. Sprawę opisał Express Wieczorny Ilustrowany z 4 grudnia, a powrócił do niej Nowy Czas we wrześniu 1934 roku. Relacje różnią się w detalach, ale główne wydarzenia są zgodne i przedstawiają się następująco:
Historia pewnego zdjęcia
Przy okazji wpisu na stronie Okruchów w serwisie Facebook'a umieściłem zdjęcie żołnieży Wehrmachtu w towarzystwie dzieci przy jednej z wilkołaskich chałup. Okazało się, że jeden z Czytelników zidentyfikował miejsce i osoby z tego zdjęcia. Oto ta historia.
Nieubłagany upływ czasu powoduje, że stare fotografie, które mamy w swoich rodzinnych zbiorach stają się coraz częściej anonimowe. Wiemy, że to ktoś z rodziny, ale często nie ma już wśród nas kogoś, kto mógłby wskazać, że to siostra jednej z prababek, albo stryj dziadka. Dlatego póki mamy obok siebie osobę, która pomogłaby opisać rodzinne zdjęcia, korzystajmy i zapisujmy na odwrocie każdą cenną informację.
Pomysł pacyfikacji Wilkołaza w 1940 roku
Historia pacyfikacji podkraśnickich wsi w 1944 roku jest wstrząsająca. Jej wspomnienie znajduje się w artykule Pacyfikacja podkraśnickich wsi 2 lutego 1944. Okazuje się, że pewien epizod z 1940 roku mógł skończyć się podobną tragedią w Wilkołazie.
Cała historia została opisana w biografii Odilo Globocnika (wyd. Replika, 2009). Globocnik był dowódcą SS i policji na dystrykt lubelski Generalnego Gubernatorstwa. Prawdopodobnie to on był pomysłodawcą wymordowania Żydów w obozach zagłady, a wiosną 1942 roku kierował akcją "Reinhardt", w wyniku której zgładzono 1.8 miliona Żydów z GG i Okręgu Białystok.
Pacyfikacja podkraśnickich wsi 2 lutego 1944
2 lutego 1944 roku niemieckie oddziały dokonały największej i najkrwawszej pacyfikacji polskiej wsi. Niemcy zamordowali około 1300 osób w tym setki dzieci i kobiet we wsiach Borów, Karasiówka, Szczecyn, Wólka Szczecka, Łążku Zaklikowskim i Łążku Chwałowskim.
Jak pisze Muzeum 24. Pułku Ułanów w Kraśniku dokładne przyczyny pacyfikacji tych terenów nie są do końca znane, jednak można uznać, że była to akcja wymierzona w polskie podziemie i wspomagającą ja lokalną ludność. Niemcy postanowili przeprowadzić akcję „oczyszczającą” teren z wrogów i „bandytów”. W akcji wzięło udział kilka tysięcy żołnierzy Wehrmachtu, żandarmerii, jednostek SS, własowców wspomaganych artylerią, lotnictwem, czołgami i wozami pancernymi.
Alternatywne Forum Wilkołaz
Początek lat dwutysięcznych był okresem, w którym internet coraz śmielej wkraczał do naszych domów. Stałe i szybkie łącze było jeszcze marzeniem, zwłaszcza na terenach wiejskich, a smartfony były, owszem, w powieściach science-fiction (pierwszy iPhone miał premierę w połowie 2007 roku, a upłynęło jeszcze sporo czasu zanim smartfony trafiły pod polskie strzechy).
W 2001 roku Gmina Wilkołaz zaistniała w globalnej sieci. Skromnie to mało powiedziane. Na dodatek ktoś użył herbu Rybczewic (gmina znajdująca się między Bychawą a Piaskami).
Pierwsze koty za płoty, przypuszczam, że te strony były zakładane hurtowo gminom przez jakąś instytucję, bo już w 2002 roku Gmina Wilkołaz posiadała swoją profesjonalną stronę internetową dostępną pod innym adresem i zarządzaną przez samorząd. Nie była bardzo rozbudowana, ale już spełniała podstawowe zadania. Zawierała opis gminy, skład władz, dane kontaktowe, troszkę informacji o historii, zabytkach, przyrodzie i działających instytucjach. Znalazło się na niej miejsce na ogłoszenia, przetargi i link do biuletynu informacyjnego.
Przebudowa plebanii
W drugiej połowie 2024 roku wilkołaska plebania zmieniła nieco swój wygląd. Uzyskała nowy dach, dzięki czemu upodobniła się do pierwotnego wyglądu.
Na przełomie 1969 i 1970 roku rozpoczęła się przebudowa wilkołaskiej plebanii. Budynek w swojej pierwotnej formie powstał w 1907 roku (wg Gminnego programu opieki nad zabytkami Gminy Wilkołaz na lata 2019 - 2023). Niestety jest jakaś luka w informacjach na temat proboszczów/administratorów parafii między 1890, kiedy zmarł dotychczasowy proboszcz ks. Ignacy Górski, a 1908, kiedy proboszczem został ks. Kazimierz Dębowski. Nie wiemy zatem kto był budowniczym plebanii.
Chałupy Zalesia
W ramach małego cyklu wilkołaskich chałup odwiedzimy dziś Zalesie.
Według mnie najbardziej malownicza część gminy Wilkołaz i doliny Urzędówki. Na portalu zabytek.pl znajdziemy kilka opisów chałup Zalesia, z których na uwagę zasługuje jeden dotyczący gospodarstwa z początku XIX w. w typowej przed wojną zabudowie okólnej. Oprócz budynku mieszkalnego zostały udokumentowane budynki gospodarcze należące do tej zagrody.
Etiuda filmowa - Włościanie wsi Wilkołaz
Jednym z pierwszych tekstów na okruchach był ten prezentujący artykuł "Włościanie wsi Wilkołaza" z czasopisma Kmiotek wydanego w czerwcu 1861 roku.
Dziś możemy do niego wrócić dzięki etiudzie filmowej pana Kamila Mazurka opartej na treści tego artykułu.
Chałupy Wilkołaza Drugiego
Obecnie nie spotkamy już chałup krytych strzechą, chyba, że wybierzemy się do skansenu (do czego zachęcam, zwłaszcza naszego, lubelskiego). Ale jeszcze wielu z nas je pamięta - ostatnie strzechy przetrwały do lat 80. może 90.
Zniknęły dachy kryte słomą, a często wraz z nimi najstarsze chałupy. Na szczęście zdjęcia wraz z opisami niektórych z nich zachowały się w rejestrze zabytków.
Dziś chcę przypomnieć dwie chałupy z Wilkołaza Drugiego.
Historia pierwszej z nich sięga pierwszej połowy XIX wieku. Została wykreślona z rejestru w 2005 roku (choć pewnie przestała istnieć nieco wcześniej).
Pierwsza komunia święta - wspomnienia
Mamy maj, a więc sezon komunijny w pełni. Jak wyglądała ta uroczystość w dalekiej przeszłości? Wydaje się, oglądając stare zdjęcia, że niewiele różniła się od współczesnych - czy na pewno?.
Posłuchajmy zatem bezpośrednich relacji z pracy pani Magdaleny Chmielik "Obraz życia społeczno-kulturalnego mieszkańców Wilkołaza w świetle dokumentacji fotograficznej Jana Żytka".
Przystanek Wilkołaz Wieś
Dziś wygląda nowocześnie, na europejskim poziomie. Przed przyjazdem pociągu automat odczytuje zapowiedzi, kolejowy zegar odlicza czas, a szlabany patriotycznie biało-czerwone szlabany dbają o bezpieczeństwo. No i oczywiście pasażerów zabierają nowoczesne elektryczne składy.
Przystanek w Wikołazie parę razy przewijał się w poprzednich wpisach. Dzisiaj chcę zaprezentować małe kompendium fotografii z różnych okresów jego funkcjonowania.
Od chwili powstania w 1927 roku (po przebudowie linii kolejowej i zlikwidowaniu przystanków w Borkowiźnie i Wilkołazie Górnym) pełnił bardzo istotną rolę dla mieszkańców Wilkołaza i sąsiednich miejscowości jako punkt, z którego można wyruszyć koleją do szkoły, pracy, czy w świat.
Wiosenne roztopy
Raz na jakiś czas spokojna rzeczka przepływająca przez między Wilkołazem I a Zagrodami, potem przy Błoniach i ostatecznie wpadająca do Urzędówki pokazuje swój pazurek. Wiosenne gwałtowne roztopy mogą tak nakarmić ją wodą, że nie mieści się w swoim korycie i rozlewa się na okoliczne łąki.
Teraz takim sytuacjom sprzyja to, że od wielu lat nie jest pogłębiana, a brzegi nie są wzmacniane faszyną (drewniane kołki przeplatane wikliną). Choć z drugiej strony nie ma już takich śnieżnych zim jak niegdyś.
Więcej artykułów…
Strona 1 z 5