• Start
  • Opracowania
  • ŹródÅ‚a
    • Czasopisma
      • Tygodnik Ilustrowany
      • Ziemia Lubelska
      • Kurier Warszawski
      • Gazeta ÅšwiÄ…teczna
      • Gazeta Warszawska
      • Gazeta SÄ…dowa
      • Kmiotek
    • Inne
  • Mapy
  • ZdjÄ™cia
    • ArtykuÅ‚y
    • Galeria
Wilkołaz - okruchy historii Źródła przeszłości
  • bÅ‚. kard. WyszyÅ„ski w WilkoÅ‚azie
  • WilkoÅ‚az 1944
  • WilkoÅ‚az przedindustrialny
  • WÅ‚oÅ›cianie wsi WilkoÅ‚aza
  • Tygodnik Ilustrowany - KoÅ›ciół w WilkoÅ‚azie
  • Pierwsza szkółka ksiÄ™dza Åšciegiennego w WilkoÅ‚azie
  • Projekt SzkoÅ‚y Podstawowej w WilkoÅ‚azie
  • Pierwsze mapy

O starym cmentarzu w Nowym Głosie Lubelskim

2023-04-16 12:39:14

Folwark Wilkołaz Górny

2023-04-02 17:24:54

Założenie orkiestry dętej w Wilkołazie

2023-03-26 16:27:21

Wilkołaz - 1964

2022-06-05 09:03:26

O starym cmentarzu w Nowym Głosie Lubelskim

17 czerwca 1942 roku w gazecie Nowy Głos Lubelski ukazał się krótki artykuł na temat opłakanego stanu wilkołaskiego cmentarza. Poniżej zamieszczam pełną treść, a jego uzupełnieniem niech będą zdjęcia potwierdzające smutną prawdę.

"Stary cmentarz" został założony w 1848 roku po zakończeniu pochówków na cmentarzu znajdującym się przy skrzyżowaniu szosy lubelskiej i zakrzowieckiej. Jego historię opisywałem prawie dokładnie rok temu w artykule Tajemnice starego cmentarza.

Czytaj więcej: O starym cmentarzu w Nowym Głosie Lubelskim

Folwark Wilkołaz Górny

Mamy już wiosnę, ale chcę na chwilę wrócić pamięcią do mroźnych i śnieżnych zim lat osiemdziesiątych. Trudno sobie to dziś wyobrazić, ale w sprzyjających warunkach wychodziliśmy w ramach lekcji WF na zalew, gdzie jeździliśmy na łyżwach po odsłoniętym lodzie - pięknie odśnieżone tory wiły się wokół całego zalewu. Oprócz tego chodziliśmy pojeździć na nartach (szkolnych - były biegówki i zjazdówki z zapięciami na normalne buty) z jedynej bliskiej górki - skarpy przy dawnym dworze. I o tym dworze i folwarku, do którego należał chcę dziś opowiedzieć.

Kiedyś było to dla nas tajemnicze miejsce, a wyobraźnia pobudzana przygodowymi książkami i filmami (Pan Samochodzik, Spotkania z Duchami) kreowała różne historie z nim związane. Na przykład istnienie tunelu między dworem a kościołem. A prawdziwa historia jest taka.

Czytaj więcej: Folwark Wilkołaz Górny

Założenie orkiestry dętej w Wilkołazie

Pierwotnym celem przyświecającym powstaniu "Okruchów historii" było zgromadzenie w jednym miejscu znalezionych w archiwalnych czasopismach artykułów i informacji związanych z Wilkołazem i jego mieszkańcami. Oprócz dużych tematów takich jak opis kościoła w Gazecie Świątecznej, czy informacje o wystawie rolniczej z 1909 roku, Wilkołaz pojawia się w typowych codziennych aktualnościach z regionu i kraju. W tym cyklu będę się dzielił z Wami tymi drobnymi znaleziskami - okruszkami właśnie. Zdarzenia owe - czasem ważnie, czasem pozornie nieistotne - składają się na codzienny obraz Wilkołaza naszych przodków (głównie międzywojennego, kiedy to prasa lokalna przeżywała swój złoty okres).

Dziś całkiem istotny okruszek - ciekawa informacja o założeniu przez ks. Dębowskiego orkiestry dętej zamieszczona w Nowej Jutrzence - tygodniku wydawanego na początku XX w. w Bychawie przez ks. Antoniego Kwiatkowskiego. W 1908 roku pisał:

Czytaj więcej: Założenie orkiestry dętej w Wilkołazie

Wilkołaz - 1964

Minęło dwadzieścia lat od przejścia frontu w ostatnim roku II Wojny Światowej. Dla części z Was to czasy, do których możecie sięgnąć pamięcią, dla nieco młodszych będzie to spojrzenie z perspektywy czasu i przestrzeni na Wilkołaz rodziców i dziadków. Przyjrzyjmy się jak zmieniła się nasza wieś od czasów wojny i co przetrwało z tych lat, a co nie do naszych czasów.

Przeniesiemy się tam dzięki zdjęciom lotniczym wykonanym 19 kwietnia 1964 roku dostępnych na  stronach Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego. Same fotografie są bardzo wysokiej jakości i pokazują wiele detali, ale niestety nie obejmują północnej względem Urzędówki części Wilkołaza - niewielki tylko wycinek Poduchownego. 

Czytaj więcej: Wilkołaz - 1964

Pokaz inwentarza i przemysłu drobnego w Wilkołazie 1909

Maciej Jastrzębski
Bez wątpienia ważnym i odświętnym wydarzeniem w życiu wsi przed I Wojną Światową były jednodniowe pokazy inwentarza i drobnego przemysłu. Pod patronatem Lubelskiego Towarzystwa Rolniczego przygotowywali je działacze kółek rolniczych we współpracy z Lubelskim Wydziałem Kółek Rolniczych, który wspierał organizatorów finansowo, wyszukiwał fundatorów nagród, zapewniał wreszcie sędziowską kadrę.

Na Lubelszczyźnie prowincjonalne wystawy odbyły się po raz pierwszy latem 1909 r. Urządzono je w Wilkołazie, Nałęczowie, Lubartowie, Krasnymstawie i Hrubieszowie. Dość dobrze takie wydarzenie, które odbyło się w Wilkołazie relacjonują ówczesne gazety.
W Wilkołazie wsi powiatu Janowskiego odbyła się z inicjatywy panów Hemplów ze Skorczyc, Wystawa Rolniczo-Przemysłowa. Był to pierwszy tego typu pokaz w guberni Lubelskiej.

Czytaj więcej: Pokaz inwentarza i przemysłu drobnego w Wilkołazie 1909

Tajemnice starego cmentarza

Czy znalazłoby się w Wilkołazie miejsce, w którym można umieścić akcję filmu grozy? Być może ktoś wskazałby dziś jakiś straszny zakątek (zapraszam do propozycji), ale jeszcze trzydzieści, czterdzieści lat temu każdy wskazałby jedno miejsce: stary cmentarz.

Pisząc "stary cmentarz" mam na myśli ten z kaplicą Guzowskich. Cmentarzy w Wilkołazie jest pięć (oczywiście pomijam pewne miejsca pochówków sprzed XVII w., których położenia nie znamy):

Czytaj więcej: Tajemnice starego cmentarza

Dom Morskiego

Czas nieuchronnie zaciera ślady naszej historii, chyba, że świadomie staramy się ją chronić. Z naszego krajobrazu rok po roku znikają dawne drewniane chałupy, stare młyny, domy przez dziesięciolecia stanowiące nieodłączny element wiejskiego krajobrazu i definiujące otaczającą przestrzeń.

Lada moment w nicość obrócą się stare chałupki stojące obok kościoła: dom pani Madejowej (na którego dach kryty strzechą jako dzieciak wjechałem rowerem ;)) i dom państwa Siwków. Taki sam los w połowie lat osiemdziesiątych spotkał budynek, który na pewno pamiętają starsi mieszkańcy Wilkołaza.

Czytaj więcej: Dom Morskiego

Front 1944

Relacje z wojny w Ukrainie pokazujące ogromne zniszczenia spowodowane barbarzyńskim działaniem rosyjskiego najeźdźcy są wstrząsające. Trudno przyjąć do świadomości, że takie rzeczy dzieją się dzisiaj tuż za naszą granicą. Chwieje się przeświadczenie, że dzisiejsze pokolenia - naszych rodziców, moje, naszych dzieci - nie doświadczą okropieństw wojny, która była udziałem naszych bliskich przodków.

W tym roku mija 78 lat od wydarzeń z lipca 1944 roku kiedy wycofująca się armia niemiecka toczyła w Wilkołazie walki z kroczącą na zachód 3 Armią Gwardii z I Frontu Ukraińskiego Armii Radzieckiej. Wojska radzieckie zajęły Kraśnik 27-28 lipca, więc bitwa w Wilkołazie toczyła się tuż przed tymi wydarzeniami.

Czytaj więcej: Front 1944

Misje święte A.D. 1937

Zwyczajowo raz na dziesięć lat w parafiach odbywają się misje święte. Za każdym razem jest to ważne wydarzenie w życiu lokalnej społeczności. Często są upamiętniane krzyżami misyjnymi stawianymi w pobliżu świątyni, kilka takich krzyży stało przy wilkołaskim kościele. Niestety z po wielu latach były w coraz gorszym stanie i obecnie tych najstarszych nie zobaczymy w obrębie murów. W czasie misji w jubileuszowym roku 2000 każda rodzina otrzymała krzyżyk wykonany z drewna pochodzącego z dawnych krzyży misyjnych. To piękny pomysł zachowania tych historycznych symboli ważnych dla wilkołaziaków wydarzeń.

W czasach międzywojennych misje miały miejsce w 1918, 1923 i 1937 roku. Te ostatnie są bardzo dobrze udokumentowane zarówno opisem jak i fotografiami.

W Wiadomościach Diecezjalnych Lubelskich (R. 19, nr 4 (1937),  s. 153) znajduje się relacja z tych rekolekcji misyjnych. Były prowadzone przez ojców redemptorystów z Zamościa: o. Marcina Nuckowskiego, o. Ryszarda Vettera i o. Józefa Hermana (wszyscy trzej na zdjęciu poniżej przy wejściu na plebanię). 

Czytaj więcej: Misje święte A.D. 1937

Przebudowa wiaduktów

Wilkołaz i Paryż - hmmm… czy mają ze sobą coś wspólnego? ;) Paryż ma swoją wieżę Eiffla, a Wilkołaz wiadukt kolejowy. Obie budowle są stalowe i stanowią najbardziej charakterystyczne elementy obu miejsc. No dobrze, może to karkołomne, ale tak mi się skojarzyło.

Teraz poważnie. Od niemal stu lat wiadukty nad drogą lubelską i urzędowską są znakiem rozpoznawczym Wilkołaza. Zostały zbudowane w wyniku prostowania linii kolejowej Lublin-Rozwadów w 1927 roku. Pierwotny wiadukt nad szosą lubelską przetrwał 66 lat. Nie spełniał już wymogów coraz większego natężenia i jakości ruchu samochodowego, zwłaszcza ciężarowego.

Czytaj więcej: Przebudowa wiaduktów

Wilkołaskie młyny

Trudno sobie wyobrazić współczesną nawet wieś bez młyna, co dopiero wieś sprzed pięćdziesięciu czy stu lat. Miejscowości położone nad rzekami posiadały młyny wodne - jak np. Zakrzówek, a w tych gdzie odpowiedniej rzeki nie było królowały młyny napędzane siłą wiatru. Jedne i drugie wymagały odpowiedniego doboru miejsca, gdzie taki młyn mógł działać. Elektryfikacja wyeliminowała ten problem i w zasadzie można było budować młyny gdziekolwiek.

Gdzie znajdowały się młyny w Wilkołazie? Wskazówek udzielają historyczne mapy. Na mapie kwatermistrzowskiej z 1843 r. oznaczono młyn wodny w Wilkołazie II u ujścia wąwozu (dawna nazwa tego miejsca to Kał) oraz drugi w Zalesiu na Urzędówce.

Czytaj więcej: Wilkołaskie młyny

Błogosławiony kardynał Wyszyński w Wilkołazie

12 września 2021 roku w Świątyni Opatrzności Bożej w Wilanowie odbyła się beatyfikacja kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz matki Elżbiety Czackiej. Postaci Prymasa Tysiąclecia nie trzeba przedstawiać, ale mało kto wie, że kardynał odwiedził Wilkołaz w ramach wizytacji biskupiej 9 czerwca 1948 roku.

Była to zwykła wizytacja biskupia w czasie trwającej od 1946 do 1948 roku posługi biskupiej Stefana Wyszyńskiego w Lublinie. Zwykła i niezwykła, ponieważ to pierwsza po wojnie wizytacja w podlubelskich parafiach. Dla mieszkańców to wyjątkowa uroczystość i święto.

Czytaj więcej: Błogosławiony kardynał Wyszyński w Wilkołazie

WiÄ™cej artykułów…

  • PociÄ…giem do Zakrzówka
  • PiÅ„ski ApostoÅ‚
  • Ferie, ferie
  • Komu bije dzwon
  • WilkoÅ‚askie Herody
  • Nowa galeria zdjęć
  • WilkoÅ‚az 1944 - aneks
  • WilkoÅ‚az 1944 - zdjÄ™cia lotnicze

Strona 1 z 4

  • start
  • Poprzedni artykuÅ‚
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • NastÄ™pny artykuÅ‚
  • koniec
  • Kontakt
  • Zaloguj
Copyright © 2023 Artur Garbacz
Design and theme by JooThemes.net - Joomla Templates.